KAMU GÖREVLİLERİNİN YARGILANMASI
Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin işledikleri suçları:
- Görevleri sebebi ile işledikleri suçlar,
- Görevleri esnasında ancak görevleri ile ilgili olmayan suçlar,
- Görevleri dışında işledikleri şahsi suçlar
Şeklinde gruplandırmak mümkündür.
5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu kapsamında yer alan muhakeme şartlarından biri “soruşturma izni” olup memurlar ve diğer kamu görevlilerin görevleri sebebi ile işledikleri bir suçtan dolayı haklarında cumhuriyet savcılıkları tarafından soruşturma başlatılabilmesi veyahut kovuşturma evresinde mahkemelerce yargılamaya devam edilebilmesi için ilgili soruşturma izninin yetkili merciilerden alınmış olması gerekir.
Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebi ile işledikleri suçlardan dolayı yargılanma usulü 4483 sayılı Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yargılanması hakkındaki kanun kapsamında özel olarak düzenlenmiştir. İlgili kanunun 2. Maddesinde “Bu Kanun, Devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürüttükleri kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri ifa eden memurlar ve diğer kamu görevlilerinin…” soruşturma izni alınması gereken kimler belirtilmiştir.
2.maddenin devamında “…görevleri sebebiyle işledikleri suçlar hakkında uygulanır. Görevleri ve sıfatları sebebiyle özel soruşturma ve kovuşturma usullerine tâbi olanlara ilişkin kanun hükümleri ile suçun niteliği yönünden kanunlarda gösterilen soruşturma ve kovuşturma usullerine ilişkin hükümler saklıdır. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali genel hükümlere tâbidir. Disiplin hükümleri saklıdır.”
4483 sayılı Kanunun 3. Maddesinde soruşturma iznini vermeye yetkili olan merciiler sayılmıştır:
“a) İlçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında kaymakam,
- b) İlde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kaymakamlar hakkında vali,
- c) Bölge düzeyinde teşkilatlanan kurum ve kuruluşlarda görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında görev yaptıkları ilin valisi,
d)Cumhurbaşkanına veya Cumhurbaşkanlığına bağlı, ilgili veya ilişkili kuruluşlar ve bakanlıkların merkez ve bağlı veya ilgili kuruluşlarında görev yapan diğer memur ve kamu görevlileri hakkında o kuruluşun en üst idari amiri,
- e) (b) ve (c) bentlerindeki hükümler saklı kalmak kaydıyla Cumhurbaşkanı kararıyla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Cumhurbaşkanı veya ilgili bakan,
- f) Türkiye Büyük Millet Meclisinde görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri ve yardımcıları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı,
- g) Cumhurbaşkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı hakkında Cumhurbaşkanı,
- h) Büyükşehir belediye başkanları, il ve ilçe belediye başkanları; Büyükşehir, il ve ilçe belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi üyeleri hakkında İçişleri Bakanı,
- i) İlçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında kaymakam, merkez ilçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında bulundukları ilin valisi,
- j) Köy ve mahalle muhtarları ile bu Kanun kapsamına giren diğer memurlar ve kamu görevlileri hakkında ilçelerde kaymakam, merkez ilçede vali…”
Kanun metninde teker teker sayılmış izin vermeye yetkili merciiler suçun işlendiğini öğrendikten sonra ön inceleme başlatır. Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği bir veya birkaç denetim elemanı veya hakkında inceleme yapılanın üstü konumundaki memur ve kamu görevlilerinden biri veya birkaçı eliyle de yaptırılabilir.(4483 sayılı kanun madde 5) Hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesini de almak suretiyle yetkileri dahilinde bulunan gerekli bilgi ve belgeleri toplayıp, görüşlerini içeren bir rapor düzenleyerek durumu izin vermeye yetkili mercie sunarlar. Yetkili merci bu rapor üzerine soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verir.
Soruşturma izni vermeye yetkili merci, soruşturma izni konusundaki kararını suçun öğrenilmesinden itibaren ön inceleme aşaması dahil en geç 30 içinde verir. Bu süre, zorunlu hallerde 15 günü geçmemek üzere bir defa uzatılabilir.
Yetkili merci, soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine ilişkin kararını Cumhuriyet başsavcılığına, hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisine ve varsa şikâyetçiye bildirir. Soruşturma izni verilmesine ilişkin karara karşı hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisi; soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara karşı ise Cumhuriyet başsavcılığı veya şikâyetçi itiraz yoluna gidebilir. İtiraz süresi, yetkili merciin kararının tebliğinden itibaren 10 gündür.(4483 sayılı kanun madde 9)
Av. Elmas SARIKAYA
