Adli para cezası nedir nasıl hesaplanır nasıl ödenir? Adli para cezası ödenmediği takdirde hapis cezası ile sonuçlanabilecek bir sürece neden olabilir. Bu yüzden Sancak Huku Bürosu olarak Adli Para Cezası hakkında tüm merak edilenleri sizler için derledik. İşte Adli para cezası nedir nasıl hesaplanır nasıl ödenir? sorularının cevapları…
ADLİ PARA CEZASI
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, kanunlarda yer alan suçların işlenmesi halinde bu suçları işleyen kişileri cezalandırmak için iki temel yaptırım belirlemiştir; Hapis ve Adli Para Cezası. Türk Ceza Kanununu 52. Maddesinde “Adli Para Cezası” :
“Adli para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yedi yüz otuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Maddenin devamında adli para cezasının gün bazında miktarının en az yirmi en fazla yüz Türk Lirası olacağı ve bu miktar belirlenirken kişinin ekonomik ve diğer şahsi hallerinin göz önünde bulundurulacağı belirtilmiştir. Bunun yanında; adli para cezasının belirlenmesinde esas alınan tam gün sayısı ile bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktarın kararlarda ayrı ayrı gösterilmesi gerektiği kanunda açıkça düzenlenmiştir.
Adli Para Cezasının Uygulama Alanı
- İşlenmesi Halinde Sadece Adli Para Cezasına Hükmolunacak Suçlar : Kanun Koyucu, bazı suçların işlenmesi sonucunda uygulanacak yaptırımı sadece adli para cezası olarak belirlemiştir. Söz konusu bu suçlarda hakimin hapis cezasına hükmetmesi söz konusu değildir.( Taksirle Çevrenin Kirletilmesi (md. 182)
- İşlenmesi Halinde Hapis Cezasının Yanında Adli Para Cezasına da Hükmolunacak Suçlar: Kanun Koyucu, bazı suçların işlenmesi sonucunda uygulanacak yaptırımı hem hapis hem de adli para cezası olarak belirlemiştir. Yani bu suçlarda cezaya hükmedilirken hapis ve adli para cezası arasında seçimlik bir durum söz konusu değildir. (Güveni Kötüye Kullanma (md. 155), Nitelikli Dolandırıcılık (md.158)
- İşlenmesi Halinde Hapis Cezasına Seçimlik Olarak Adli Para Cezasına Hükmolunabilen Suçlar: Kanun Koyucu bazı suçlarda uygulanacak yaptırımı hapis veya adli para cezası olarak belirlemiş ve hangi yaptırımın uygulanacağını hakimin takdirine bırakmıştır. (Hakaret (md.125), Resmi Belgenin Düzenlenmesinde Yalan Beyan (md.206)
- Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilmesi:
Türk Ceza Kanunu, bazı şartların varlığı halinde hükmedilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesine imkan tanımıştır. Ancak kanun bu noktada kasten işlenen suçlar ile taksirle işlenen suçlar arasında bir ayrıma gitmiştir. Ayrıca önemle belirtmek gerekir ki; kanun koyucu hapis cezasının adli para cezasına çevrilebildiği durumlarda hakime takdir yetkisi tanımıştır. Ancak TCK’da hakimin bu takdir yetkisi belli hallerde kısıtlanmış ve hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi zorunlu kılınmıştır. Bu haller;
- Daha önce hapis cezasına mahkûm edilmemiş olmak koşuluyla, otuz gün ve daha az süreli hapis cezasına hükmolunması,
- Fiili işlediği tarihte on sekiz yaşını doldurmamış bir kişi hakkında kısa süreli hapis cezasına hükmolunması
- Fiili işlediği tarihte altmış beş yaşını bitirmiş bulunan bir kişi hakkında kısa süreli hapis cezasına hükmolunmasıdır.
Kastan işlenen bir suç neticesinde hükmedilen hapis cezasının adli para cezasına dönüştürülmesi için hükmedilen hapis cezasının kısa süreli hapis cezası olması gerekmektedir. Kısa süreli hapis cezası, TCK’da “bir yıl veya daha az süreli hapis cezası” olarak tanımlanmıştır. Bunun yanında hakim, takdir yetkisini kullanırken; suçlunun kişiliğini, sosyal ve ekonomik durumunu, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığı ve suçun işlenmesindeki özellikleri göz önünde bulundurur.
Taksirle işlenen suçlarda ise kanun koyucu kasten işlenen suçların aksine hükmedilen cezada bir sınır belirlememiştir. Yani ne kadar hapis cezasına hükmedildiğine bakılmaksızın bir suç taksirle işlenmişse hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir. Ancak suçun bilinçle taksirle işlenmesi halinde bu kural uygulanmaz. TCK md.50/4 bilinçli taksir halinde; hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesini yasaklanmıştır.
Adli Para Cezası ile İdari Para Cezası Arasındaki Farklar :
- Adli para cezasına hükmedilmesi için işlenen fiilin kanunlarımızda yer alan suçların tipikliğine uyması şart iken; idari para cezasına hükmedilmesi için işlenen fiilin bir suç teşkil etmesi gerekmez.
- Adli para cezasına yalnızca mahkemeler karar verebilirken, idari para cezasına yetkilendirilmiş herhangi bir idari merci (kolluk güçleri, belediyeler, valilikler vb.) tarafından karar verilebilir.
- Adli para cezalarının infazı, infaz savcılıkları tarafından gerçekleştirilirken; idari para cezalarının infazını cezayı veren idari merci bizzat kendisi gerçekleştirir.
- Adli para cezasının ödenmemesi halinde cezanın hapis cezasına çevrilmesi söz konusu iken idari para cezasının ödenmemesi halinde verilen cezanın hapis cezasına çevrilmesi söz konusu değildir.
Adli Para Cezasının Taksitlendirilmesi : TCK’nın 52. Maddesinin 4. fıkrasında hakimin, ekonomik ve şahsi hallerini de göz önünde bulundurarak adli para cezasını taksitlendirebileceği belirtilmiştir. Maddede taksit süresinin iki yılı geçemeyeceği ve taksit miktarının dörtten az olamayacağı kararlaştırılmıştır.
Adli Para Cezasının Ödenmemesi : Cumhuriyet Savcısınca otuz gün içinde adli para cezasının ödenmesi için hükümlüye bir ödeme emri tebliğ edilir. Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir. Hükümlünün bu karara da uymaması halinde çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir.
