SPOR HUKUKUNDA TAHKİM
Günümüzde birçok alan gibi spor da evrensellik kazanmış ve günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Bu sebeple, sporun tarafları arasında çıkabilecek uyuşmazlıkları kendine özgü kurallarla çözüme kavuşturan, spordaki hukuki düzenlemeleri sistematik bir şekilde inceleyen bir hukuk disiplini olan “spor hukuku” kendiliğinden oluşmuştur. Spor hukuku kapsamında çıkan uyuşmazlıklar, devletlerin yargı organlarınca çözümlenebileceği gibi alternatif uyuşmazlık çözüm yollarıyla ve tahkim yoluyla da çözümlenebilmektedir.
Tahkim, bir uyuşmazlığın taraflarının, bağlı olduğu devletin mahkemelerine giderek dava açmak yerine uyuşmazlığın çözümü için hakem atamak veya mahkemeden hakem atanmasını istemek suretiyle bir araya gelecek özel bir heyeti görevli hale getirmektir.
Bir ihtilafın tahkim yoluyla çözülebilmesi için iki koşul vardır: Bunlardan ilki, anlaşmazlığın tahkime elverişli olması, ikincisi ise tarafların uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözülmesi konusunda mutabık olmalarıdır.
Genel tahkim kavramı anlayışı içinde, spor faaliyetlerindeki ihtilaflar için de tahkim müessesesi çözüm olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Tahkim ayrıca, “uluslararası tahkim” ve “yabancı tahkim” “ulusal tahkim” diye ayrılmaktadır. Ulusal tahkim ve Uluslararası tahkimde ortak olan noktalardan biri, tahkimle tarafların aralarında çıkmış veya çıkacak ihtilaflar konusunda hüküm verilmesi için, özel kişilere sunmak üzere anlaşmış olmalarıdır.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin (IOC) bir parçası olarak 1984 yılında kurulan CAS (Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi) , spor alanında milletlerarası tahkim görevini yürütmekte olan en önemli kuruluştur.. Spor alanındaki uyuşmazlıklarda ve birimlerin kararlarına yapılan itirazların hızlıca çözüme bağlanması için tahkim müessesesi çare niteliğindedir. Tahkim, maliyetli bir yöntem fakat işleyişi ulusal mahkemElere göre son derece hızlı ve kararları kesindir. Ülkemizde spor alanında tahkim kurulu ilk olarak 1992 yılında kanun yoluyla özerk yapıya kavuşturulan Futbol Federasyonu bünyesinde oluşturulmuştur. Sporla ilgili uyuşmazlıkların çözümü zaman aldığından sorunlara sebep olmaktaydı.
Tüm dünyada kabul gören bir spor tahkim merkezinin kurulması gerekliliği oluşmuş; böylelikle spor hukuku uyuşmazlıklarının en kısa süre içerisinde çözmeye tek yetkili, bağımsız ve kararları bağlayıcı bir yargı kurumu olan “Milletlerarası Spor Tahkim Mahkemesi” (CAS) oluşturulmuştur. Milli düzeyde ise TFF Tahkim Kurulu bu alanda faaliyet gösteren müesseselerdendir.
ULUSAL DÜZEYDE SPORDA TAHKİM
1-Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu
Konusunu futbolun oluşturduğu uyuşmazlıkları Tahkim Kurulu çözer; kararları kesindir. Bu kesinlik mutlaktır, çünkü kararlara karşı hiçbir yargı organına başvurulamaz. 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’a göre futbol faaliyetlerinin yürütülmesi esnasında ortaya çıkan uyuşmazlıklarda TFF Tahkim Kurulu, en son ve kesin yetkili mercii halini almıştır. Bu kanunla birlikte Tahkim Kurulu kararlarına yönelik CAS’a başvuru yolu da açılmış oldu.
Uyuşmazlık Çözüm Kurulu
Uyuşmazlık Çözüm Kurulu;
- a) Oyuncu temsilcileri ile futbolcular, teknik direktörler, antrenörler, arasında her türlü sözleşmeden doğan veya futbolla ilgili olan uyuşmazlıkları,
- b) Kulüpler ile futbolcular, teknik direktörler, antrenörler, oyuncu temsilcileri, masörler ve müsabaka organizatörleri,
- c) Kulüpler ile kulüpler
taraflarının başvurusu üzerine münhasıran yetkili olarak inceler ve karara bağlar.
TFF Tahkim Kurulu TFF bünyesindeki disiplin yargılamalarını üst merci olarak inceleyen ve kesin olarak karara bağlayan görevini yapmaktadır. 2007 yılındaki kanun değişikliğinden önce uyuşmazlıklarla ilgili ilk derece yargılama yetkisi TFF Yönetim Kurulu’na aitti.
2-Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu ,özerk federasyon ile kulüpler, federasyon ile sporcu, hakem, teknik direktör, antrenör, idareci ve benzeri spor elemanları, kulüpler ile sporcu, antrenör, idareci ve benzeri spor elemanları, kulüpler ile kulüpler arasında çıkacak ihtilaflarla, federasyon yönetim kurulunca verilecek kararlar ile disiplin veya ceza kurulu kararlarına karşı tarafların itirazı üzerine incelemede bulunarak kesin karar vermekle yükümlüdür. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu Yönetmeliği’ne göre kurulun kararları kesindir ve bu kararlara ilişkin idari mercilere ya da yargı yoluna başvurulamaz hükmü getirilmiş fakat sadece CAS’a başvurma hakkı saklı kalmıştır.
ULUSLARARASI DÜZEYDE SPORDA TAHKİM
I-Spor Tahkim Mahkemesi (CAS)
Bağımsız bir yapıya sahip olan CAS, dünyadaki spor müsabakalarında meydana gelen doping, spor hukuku uyuşmazlıkları, spora özgü nitelikteki usul kuralları çerçevesinde, tahkim ve arabuluculuk yöntemlerini kullanarak çözüme bağlamakla görevlendirilmiş bir kuruluştur.
CAS’ın başlıca beş fonksiyonu bulunmaktadır. Bunlar;
- Uyuşmazlıkları, tek yetkili merci olarak karara bağlamak
- Federasyonların kararlarını (disiplin cezaları vb) temyiz merci olarak incelemek
- İhtilafları arabuluculuk usulü ile dostane yöntemlerle çözmek
- Spora ilişkin hukuki konularda görüş bildirmek
- Milletlerarası spor şampiyonaları (FIFA Dünya Futbol Şampiyonası, UEFA Avrupa Futbol Şampiyonası gibi) ve olimpiyat oyunları sırasında meydana gelebilecek ihtilafları kısa sürede çözüme bağlamak.
Başvuruda Bulunabilecekler :
CAS’a sporcular, spor ile ilgili tüm kurum ve kuruluşlar, sponsorlar, televizyon şirketleri, spor malzemesi üreticileri gibi tüm gerçek veya tüzel kişiler başvurabilmektedirler. CAS yargılama sırasında taraflar, hukukçu olan veya olmayan bir kişiden yardım alabilecekleri gibi, bu kişileri temsilci olarak da tayin edebilirler.
Sonuç Olarak;
Dünyanın hemen hemen her yerinde günlük yaşamın bir parçası haline gelen, evrensellik nitelik kazanan spor ; haliyle etkileşimi artırdığından ortaya çeşitli ve çok sayıda ihtilaflarıda beraberinde getirmiştir.
Uyuşmazlıkları hızlı ve adaletli karara bağlama niteliğine sahip olan tahkim müessesesi, spor alanında da yerini almış ve gerek ulusal gerek uluslararası alanlarda sporla ilgili problemleri çözüme kavuşturma hususunda önemli ölçüde yardımcı olmuştur.
Stj. Av. Mücahid FİLİZ
