İŞTİRAK NAFAKASI
Hukukumuzda, nafakaya ilişkin düzenlemeler eş veya çocuklar bakımından bir ayrıma gidilerek yapılmıştır. Buna göre eş veya çocuklara yönelik hükmedilecek nafakalarda farklı koşullar söz konusu olmaktadır. İştirak nafakası hukukumuzdaki nafaka türlerinden olup buna ilişkin düzenlemelerde müşterek çocuğun hakları gözetilmiştir.
İştirak nafakası; boşanma, ayrılık veya evliliğin butlanına karar verilmesinden sonra; müşterek çocuğun sağlık, eğitim, bakım gibi giderlerinin karşılanması adına, velayeti elinde bulundurmayan eş aleyhine hükmedilen bir nafaka türüdür. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 182’ye göre;
- Boşanma, ayrılık veya evliliğin sona ermesiyle beraber
- Velayet hakkı kendisine verilmeyen eşin
- Velayet hakkı kendisine bırakılan eşe
- Çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılması için hükmedilen nafaka türüdür.
Tanımdan anlaşılacağı üzere iştirak nafakası; boşanma, ayrılık, evliliğin butlanı veya feshine ilişkin davaların kesinleştiği tarihten itibaren istenebilir. Ayrıca mahkemece boşanma davası devam ederken hükmedilen tedbir nafakasının, boşanma ile birlikte iştirak nafakası şeklinde ödenmesine de hükmedilmesi mümkündür.
İştirak nafakasını talep edebilecek taraf ise velayet hakkı kendisine bırakılan eş yani çocuğa fiilen bakmakta olan eştir. Eşin ayrılık veya evliliğin iptali davaları devam ederken, bu davalar içinde iştirak nafakası talep etmesi mümkündür. Bunun yanı sıra bu davalara ilişkin verilmiş olan kararların kesinleşmesinin ardından ayrı bir dava ile de iştirak nafakası talep edilmesi mümkündür. Ancak iştirak nafakasına, konusu ve önemi itibari ile kamu düzenine ilişkin olması nedeniyle hâkim tarafından resen de hükmedilebilir.
İştirak nafakasının miktarının belirlenmesinde ise müşterek çocuğun yaşı, eğitim durumu, sosyal çevresi dikkate alınır. Ayrıca nafaka ödeyecek eşin ödeme gücü ve varsa müşterek çocuğun aylık geliri de göz önünde bulundurulur. Ancak belirlenecek nafaka miktarı, dava esnasında taraflardan birinin talep ettiği miktarı aşamayacaktır.
Uygulamada mahkemeler, tarafların ikametgâhlarının bulunduğu kolluk kuvvetlerine yazmış oldukları müzekkereler ile bir takım araştırmalar yaptırmaktadır. Bu araştırmalarda tarafların ekonomik durumlarına yönelik sorular cevaplanmak suretiyle oluşturulan raporlar mahkemece dikkate alınarak nafakaya hükmedilmektedir.
İştirak nafakasının ne zamana kadar ödeneceği ise TMK m.328’den anlaşılmaktadır. Buna göre ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler.
Bu nedenle çocuk reşit oluncaya kadar iştirak nafakası talep edilmesinde bir sakınca yoktur. Nafaka borcunu ödemeyen eşe karşı ise icra yoluna başvurularak tahsil ettirilebilir. Ancak biriken nafaka alacakları üzerinden 10 yıl geçmesi halinde bu alacaklar zamanaşımına uğrayacaktır.
Son olarak iştirak nafakası davasında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Boşanma davası sırasında iştirak nafakası talebinde bulunulması halinde yetkili mahkeme boşanma davasına bakan mahkemedir.
