İNTERNET BANKACILIĞINDA HUKUKİ SORUMLULUK
İnternet bankacılığı, kişilerin para çekmek dışındaki bankayla ilgili işlemlerini bizzat bankaların şubelerinde fiili olarak yerine getirmek yerine bu işlemleri internet ortamında gerçekleştirebilme imkanı sağlayan kolaylaştırıcı bir uygulamadır. Bankalar, söz konusu işlemlerin internet ağı üzerinden gerçekleştirilebilmesi için gereken uygulama altyapısını oluşturarak müşterilerine kolaylaştırıcı bir imkan sunmaktadır. Bu hizmet yerine getirilirken sözleşmenin tarafları olan banka ve müşteri, birtakım hukuki sorumluluklara tabi olurlar.
Evvela müşteri, internet bankacılığı uygulamasından yararlanabilmek için bir sözleşme imzalaması gerekir. Bu sözleşmeye ‘İnternet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesi’ denilir. Bu sözleşmeyi imzalayan müşteri, sözleşmede yer alan maddeleri kabul ettiğini ve bu hizmetten yararlanmak istediğini beyan eder. Müşteriler, imzaladıkları sözleşmelerin metinleri özdeş olmaması, bu sözleşmelerin içerdiği hükümlerin, genel işlem koşulu sayılmasını engellemez. Yani okunmasının zor olması, bu metinlerin açıklayıcı karaktere sahip olmamasını ve bu yüzden de geçersiz olması sonucunu doğurmayacaktır. Bu yüzden sözleşme metinleri imzalanırken dikkat edilmesi gerekmektedir.
Fakat Borçlar Kanunu madde 21 gereğince, karşı tarafın menfaatine aykırı genel işlem koşullarının sözleşmenin kapsamına girmesi, sözleşmenin yapılması sırasında düzenleyenin karşı tarafa, bu koşulların varlığı hakkında açıkça bilgi verip, bunların içeriğini öğrenme imkanı sağlamasına ve karşı tarafın da bu koşulları kabul etmesine bağlıdır. Aksi takdirde, genel işlem koşulları yazılmamış sayılır.
Sözleşmenin yazılmamış sayılan genel işlem koşulları dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Bu durumda düzenleyen, yazılmamış sayılan koşullar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremez.
Genel işlem koşullarında yer alan bir hüküm, açık ve anlaşılır değilse veya birden çok anlama geliyorsa, düzenleyenin aleyhine ve karşı tarafın lehine yorumlanır. Düzenleyenden sözleşme koşullarını dürüstlük kurallarının gerektirdiği önemi vererek hazırlaması beklenir. Sözleşmede açık olmayan veya duraksamaya sebep olan noktalar, düzenleyen aleyhine yorumlanacaktır. Sözleşmenin niteliğine ve işin özelliğine yabancı olan genel işlem koşulları da yazılmamış sayılır.
Müşteri, bu sözleşme sonucunda sahip olduğu kullanıcı adı, şifre gibi önemli bilgilerini gerekli şekilde muhafaza edip bu önemli bilgilere üçüncü kişilerin erişmesini engellemek adına gereken tedbirleri almakla yükümlüdür.
Bankalar ise müşterilerin internet bankacılığı hizmetinden yararlanabilmesi için gerekli altyapıyı sağlamalı ve gerekli güvenlik tedbirlerini almakla yükümlüdür. Banka personellerinin, bankayla ilgili işlemleri yaparken müşteriye zarar vermesi halinde banka, müşteriye karşı sorumlu olur.
Müşterilerin genel işlem şartlarına karşı korunması hususunda özel bir kanuni düzenleme bulunmamaktadır. Bu alanda bir düzenleme yapılıncaya kadar Tüketicini Korunması Hakkında Kanun hükümleri, haricinde ise Borçlar Kanunu’nun genel hükümleri uygulanmaya devam edecektir.
Bununla beraber Yargıtay 11.Hukuk Dairesinin 22.06.2006 tarihli 2005/4748 esaslı kararı; Bankaların objektif özen yükümlülüğünün yerine getirilmemesinden kaynaklı hafif kusurlarından dahi sorumlu olacağı yönündedir.
Bankaların internet bankacılığı hizmet sözleşmelerine bakıldığında bankanın sorumluluğunu ortadan kaldıran çeşitli maddelerin bulunduğu görülmektedir. Bu kapsamda, internet bankacılığı hizmet sözleşmelerinde uygulamada genellikle bankanın, “web sitesinin kullanımından doğabilecek risklerin sadece müşteriye ait olacağı, bir zararın oluşması durumunda bankanın sorumlu olmayacağı yönünde ibareler bulunsa da Sorumsuzluk sözleşmesi BK. M .115’de düzenlenmiştir. Bu hükme göre, borçlunun ağır kusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin önceden yapılan anlaşmalar kesin olarak hükümsüzdür. Aynı zamanda Yargıtay, borçlunun ağır kusuru halinde sorumluluğunu ortadan kaldıran anlaşmaların baştan itibaren batıl olduğunu kabul etmektedir.
Bankaların bir diğer sorumluluğu ise kişilik haklarının korunmasına ilişkindir. Bankalar, müşterilerin sırlarını saklamakla yükümlüdür. İnternet bankacılığı sözleşmesi devam ederken bu sorumluluk devam ettiği gibi bu sözleşme sona erdikten sonra da devam eder. Sır saklama yükümlülüğünün 3 dayanağı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, banka ile müşteri arasındaki internet bankacılığı hizmet sözleşmesidir. İkincisi, Medeni Kanun’un kişilik haklarının korunmasına ilişkin 23 ve 24. maddeleridir. Üçüncüsü ise, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun sırların saklanması başlığını taşıyan 73. maddesidir.
Sonuç olarak bankalar, söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmediği takdirde Borçlar Kanunu m.112 ve sonrasında bulunan hükümlere göre müşterinin uğradığı zararı karşılamak zorundadır. Müşterinin yükümlülükleri ise kullanıcı adını ve şifresinin üçüncü kişilerin eline geçmemesi için gerekli tedbirleri almak, bilgisayarının veya telefonun güvenliğini sağlamak ve kullanıcı adı, şifre vb. bilgilerin kötü niyetli kişilerin eline geçtiğini fark ettiğinde derhal bankayı haberdar etmektir. Aksi takdirde doğacak zararların sorumluluğu müşteriye ait olacaktır.
Stj. Av. Mücahid FİLİZ
