ÖZEL BELGEDE SAHTECİLİK SUÇU
Özel Belgenin Tanımı Ve Cezası
Özel Belgede Sahtecilik suçu için 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu madde 207’de; “Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren ve kullanan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” hükmü yer almaktadır. Maddenin 2. Fıkrasında ise “Bir sahte özel belgeyi bu özelliğini bilerek kullanan kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.” Denilmektedir.
Aynı kanunun 208. Maddesinde ise “Özel belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek” suçunu yaptırıma bağlamıştır. Maddeye göre; “Gerçek bir özel belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” diyerek herhangi bir özel belgeyi sahte olarak düzenlemenin yanında sahte olduğunu bilerek kullanan kişi ile gerçek bir özel belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişiyi de ceza-i müeyyideyle yaptırıma bağlamıştır.
Özel belgede sahtecilik suçu kasten işlenen suçlardandır, taksirle işlenemez. Şikayete tabi suçlardan olmadığı için Türk Ceza Kanunu madde 66’ya göre dava zamanaşımı “Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl” geçmesiyle suç zamanaşımına uğrayacaktır. Yani 8 yıl içerisinde öğrenilmesi durumunda savcılığa giderek şikayet hakkı kullanılabilir.
Türk Ceza Kanunun da tanımlanan bu suç tipinin anlaşılması için öncelikle Özel Belge deyiminin tanımı ve Resmi Belgeden farkı ortaya konulmalıdır.
Özel Belge: İçeriği hukuka ve ahlaka aykırı olmayan yazılı bir belgenin, kamu görevlisi tarafından düzenlenmemiş yada resmi belgeye haiz olmayan fakat hukuki sonuç doğurmaya elverişli belgeler bütününe denilmektedir. Yani özel bir belgenin; yazılı olması, hukuken korunan bir içeriğinin bulunması ve düzenleyenin bilinmesi gerekmektedir. Örneğin adi bir senet, kira sözleşmesi, mal beyanı, fatura gibi belgeler özel belge sayılmaktadır.
Özel Belgede Sahtecilik suçunun işlenebilmesi için doğrudan bahse konu özel belge ile ilgili hukuki bir sonuç işlenmesi gerekmektedir.
Özel Belge İle Resmi Evrağın Farkları
Resmi belgede sahtecilik suçu Türk Ceza Kanunu madde 204’te tanımlanmıştır. Maddeye göre; (1) Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(3) Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Yani madde metnine göre bir belgenin resmi belge özelliklerine haiz olabilmesi için,
• kamu görevlisi tarafından düzenlenmesi,
• kamu görevlisinin görevi gereği düzenlemesi,
• Usul ve şekil kurallarına uyulması şartlarına bağlıdır.
Resmi belgede verilen bilgilerin aksi sabit oluncaya veya sahteliği ispat edilinceye kadar gerçek olduğu kabul edilir. Bu sebeptendir ki özel belgenin kanıt gücü resmi belge kadar yüksek düzeyde değildir.
Bazen sahte bir özel belgenin resmi belgeye dönüştürülmesi hali ile de karşılaşılmaktadır. Sahte bir özel belge kullanılarak gerçeğe aykırı bir resmi belge düzenlenmesi durumunda fail resmi belgede sahtecilik suçundan sorumlu tutulur.
Resmi belgelerin oluşturulmasına ilişkin zorunlu öğelerin eksikliği durumunda belgenin resmi belge olarak kabul edilmesi mümkün değildir. Bu tür belgelerin kullanılması durumunda da yine özel belgede sahtecilik suçunun işlendiği kabul edilecektir. Örneğin kambiyo senetlerindeki zorunlu yasal öğelerin bulunmaması durumunda artık o senedin özel belge sayılması gerekmektedir. Örneğin bedel, vade, ödeme yeri, düzenleyenin imzası vb. unsurların eksikliği halinde artık resmi belgede sahtecilik suçu yerine özel belgede sahtecilik suçu vücut bulacaktır.
Av. Seyit Ahmet AKGÜN
