‘Unutulma hakkı’ nedir, internette mümkün mü? internette unutulmanın nasıl mümkün olabileceğine dair tüm gerekli bilgileri Sancak Hukuk Bürosu olarak sizler için bir araya getirdik.
Yaşadığımız teknoloji çağında internetin büyük ölçüde hayatlarımızı etkilediği yadsınamaz bir gerçektir. Çevremizde ve dünyada olup biten her şeyin haberini zaman ve konu sınırı olmaksızın internet ortamından kolaylıkla takip edebilmemiz de bizler için büyük bir avantajdır. Fakat bu avantajlar kimi zaman dezavantaja dönüşmekte, kullanıcıları mağdur etmektedir. Bu noktada dezavantajları minimalize etme görevi de büyük ölçüde hukuka aittir. Çünkü internet ortamında mağdur olan kullanıcıların özel hayatları hukuken kişisel verilerin korunması yoluyla güvence altına alınmıştır.
Yazılı ve görsel medya, yaşadığımız çağda meydana gelen gelişmelerden haberdar olmamızı sağlayan bir vasıtadır. Bir olayın haber olması sırasında o olayın aktörlerine ait özel verilerinin de servis edilmesi o kişinin menfaatini zedeleyebilir. Toplum içinde tanınan bireyler hakkında çıkan haberlerin haber değeri kalmamasına rağmen internet ortamından erişilebilir olması habere konu kişinin itibarını zedeleyebilir. Bu durum her bir bireyin kendi çevresindeki tanınırlığı için de geçerlidir. Bu kapsamda, kişisel hayatın Anayasa tarafından da korunuyor olması kişilerin Unutulma Hakkına saygı gösterilmesini gerekli kılar.
Unutulma hakkı, özgürce yaşamını sürdürmek isteyen her bireye, artık bilinmesini istemediği geçmişine ait kişisel verilerinin dijital dünyadan silinmesini isteme hakkını vermektedir. Kişiler internet ortamında paylaştığı şahsi bilgilerini kaldırmak veya haklarında çıkan haberlerde kişisel bilgileri ve fotoğrafları haberin artık kamu yararı taşımadığı gerekçesiyle geçerliliği kalmadığı için ilgili internet sitesi veri tabanlarından silinmesini-kaldırılmasını isteyebilir. Mağduriyetlerin artmasıyla tartışma konusu olan unutulma hakkı, AB Adalet Divanı, “Google Kararı” ile bir kısım ilkelere kavuşmuştur. (http://curia.europa.eu/juris/document/) Bu ilkeler çerçevesinde Genel Veri Koruma Yönetmeliği’nde 17. maddede düzenlenmiş olan Unutulma Hakkı, ilgili kişilere veri sorumlusundan kendisine ilişkin kişisel verilerinin gecikmeksizin silinmesi hakkını tanımakta iken mutlak bir hak olmaması sebebiyle bu hakkın kullanılabilmesi için bazı şartların oluşmasını aramaktadır:
- Kişisel verinin işlenmesinin veri işleme amacının ortadan kalkmış olması sebebiyle artık gerekli olmaması,
- İlgili kişinin açık rızasını geri çekmiş olması sebebiyle kişisel veri işlemenin hukuki dayanağının ortadan kalkması,
- İlgili kişinin kişisel veri işleme faaliyetine karşı çıkması ve veri sorumlusunun menfaatinin bu talebe karşılık arka plana düşmesi,
- Kişisel verinin hukuka aykırı olarak elde edilmiş olması,
- Kişisel verinin Avrupa Birliği veya üye ülkelerin mevzuatı çerçevesinde silinmesinin zorunlu olması
İlgili kişilerin unutulma hakkı talepleri yukarıdaki şartların varlığına rağmen bazı istisnai durumlarda ise uygulanmaz:
- Unutulma hakkının uygulanması,
- İfade özgürlüğü ve bilgiye erişim hakkına aykırılık teşkil ediyorsa,
- Veri sorumlusunun tabii olduğu Avrupa Birliği veya üye ülke mevzuatı çerçevesinde kişisel veri işleme faaliyetinin veya kamu menfaati açısından sözleşmenin ifası veya veri sorumlusuna bahşedilen resmi bir yetkinin yerine getirilmesi için gerekli olması,
- Kamu sağlığı veya kamu menfaati açısından kişisel veri işlemenin gerekli olması gibi, kamu menfaatine yönelik arşivleme, bilimsel veya tarihi araştırma veya istatistik çalışmaları amacında kişisel veri işlemenin gerekli olması
- Bir hakkın tesisi, kullanılması ve korunması için kişisel veri işlemenin gerekli olması.
ABAD Unutulma Hakkı sayesinde tüzel veya gerçek kişilerin arama motorunda ismi yazıldığında bulunamamasını sağlıyor. Fakat bunun sadece Avrupa Birliği üyeleri için geçerli olabileceğini, bütün ülkeler için uygulanmasına gerek olmadığını söylüyor.
Unutulma hakkının bir kavram olarak kanunlarımızda yer almamasının yanı sıra, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu bir kararında “…Unutulma hakkına gelince; unutulma hakkı ve bununla ilişkili olan gerektiği ölçüde ve en kısa süreliğine kişisel verilerin depolanması veya tutulması konuları, aslında kişisel verilerin korunması hakkının çatısını oluşturmaktadır. Her iki hakkın temelinde bireyin kişisel verileri üzerinde serbestçe tasarruf edebilmesini, geçmişin engeline takılmaksızın geleceğe yönelik plan yapabilmesini, kişisel verilerin kişi aleyhine kullanılmasının engellenmesini sağlamak yatmaktadır. Unutulma hakkı ile geçmişinde kendi iradesi ile veya üçüncü kişinin neden olduğu bir olay nedeni ile kişinin geleceğinin olumsuz bir şekilde etkilenmesinin engellenmesi sağlanmaktadır. Bireyin geçmişinde yaşadığı olumsuz etkilerden kurtularak geleceğini şekillendirebilmesi bireyin yararına olduğu gibi toplumun kalitesinin gelişmişlik seviyesinin yükselmesine etkisi de tartışılmazdır. Unutulma hakkı; üstün bir kamu yararı olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir süre sonra unutulmasını, başkalarının bilmesini istemediği kişisel verilerin silinmesini ve yayılmasının önlemesini isteme hakkı olarak ifade edilebilir…” denilerek herkesin bir unutulma hakkının olduğundan bahsetmiştir.
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nda (“KVKK”) unutulma hakkı olarak değerlendirilebilecek düzenlemeler mevcuttur.
Kişisel verilerin silinmesi, yok edilmesi veya anonim hâle getirilmesi
MADDE 7- (1) Bu Kanun ve ilgili diğer kanun hükümlerine uygun olarak işlenmiş olmasına rağmen, işlenmesini gerektiren sebeplerin ortadan kalkması hâlinde kişisel veriler resen veya ilgili kişinin talebi üzerine veri sorumlusu tarafından silinir, yok edilir veya anonim hâle getirilir.
(2) Kişisel verilerin silinmesi, yok edilmesi veya anonim hâle getirilmesine ilişkin diğer kanunlarda yer alan hükümler saklıdır.
(3) Kişisel verilerin silinmesine, yok edilmesine veya anonim hâle getirilmesine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.
Maddeden de görüldüğü üzere kişisel verilerin resen ya da ilgili kişilerin talebi üzerine silinmesi düzenlenmiş, Unutulma Hakkı uygulama alanı bulmuştur.
Unutulma Hakkını benimseyen Anayasa Mahkemesi kararları da mevcuttur. Örneğin bir bireysel başvuru ile 1998 yılında uyuşturucu yargılaması geçiren başvuru sahibi şahıs, hakkında çıkan haberlerin arama motorunda çıkmaması ve internet ortamından silinmesini istemiştir. Anayasa Mahkemesi de kamuya açık belgelerde başvurucunun kimliğinin gizli tutulmasına, şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiğine karar vererek ihlallerin ortadan kaldırılmasına karar vermiştir. (http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Content/pdfkarar/2013-5653.pdf)
